Tarczyca to gruczoł, który jest szczególnie ważny dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Choroby tarczycy dotykają miliony ludzi na całym świecie i w wielu przypadkach wymagają leczenia farmakologicznego, ale jednocześnie trzeba pamiętać o zdrowym odżywianiu i diecie. Tutaj poznasz najważniejsze informacje o chorobach tarczycy i wpływie diety na ich prawidłowe leczenie.
Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego, zlokalizowany w szyi, który wytwarza hormony wpływające na wiele aspektów funkcjonowania organizmu. Budowa tarczycy jest stosunkowo prosta. Posiada ona dwie części, z których każda składa się z dwóch płatów. Tarczyca zawiera również gruczoły podśluzówkowe, które produkują hormony tarczycy, takie jak tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3).
Główną funkcją tarczycy jest regulowanie metabolizmu organizmu. Hormony tarczycy są odpowiedzialne za regulację procesów metabolicznych, które wpływają na wszystkie narządy i układy. Hormony te są również odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, wzrost, rozwój, regulację ciśnienia krwi i utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi.
Ponadto tarczyca odgrywa ważną rolę w rozwoju i dojrzewaniu organizmu. Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego dojrzewania płciowego w okresie dojrzewania. Wpływają one również na rozwój mózgu i wzrost dzieci. Niedobór hormonów tarczycy może powodować zmęczenie, zaparcia, problemy z koncentracją i suchą skórę. Natomiast nadmiar może objawiać się szybkim tętnem, zaburzeniami nerwowymi, drżeniem rąk i zwiększonym poceniem się. Dlatego ważne jest monitorowanie poziomu hormonów tarczycy oraz leczenie wszelkich nieprawidłowości.
Choroby tarczycy dotykają kobiety i mężczyzn w każdym wieku. Warto jednak zaznaczyć, że znacznie częściej z tego typu dolegliwościami zmagają się kobiety. Według niektórych danych stosunek zachorowań wynosi nawet 8:1. Jeśli tarczyca nie działa prawidłowo, konieczne jest zastosowanie farmakoterapii. Niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy oraz choroba Hashimoto to trzy różne problemy zdrowotne, które mają wpływ na funkcjonowanie tarczycy. Każda z tych chorób ma różne objawy, które wymagają innego podejścia.
Niedoczynność tarczycy to stan, w którym organizm wytwarza zbyt mało hormonów tarczycy. Objawy takiego zaburzenia obejmują osłabienie, zmęczenie, problemy z koncentracją, przybieranie na wadze, obniżenie nastroju, senność, suchość skóry i włosów, zaburzenia cyklu miesiączkowego, obrzęki twarzy i obrzęki stóp. Leczenie niedoczynności tarczycy zazwyczaj polega na podawaniu syntetycznych hormonów tarczycy, które uzupełniają brakujące hormony.
Natomiast nadczynność tarczycy to z kolei stan, w którym organizm wytwarza tych hormonów zbyt dużo. Objawy obejmują drżenie rąk, szybkie bicie serca, nadmierną potliwość, problemy ze snem, osłabienie, utratę wagi, niemożność skupienia uwagi, suchość skóry i włosów, szybkie męczenie się i problemy z koncentracją. Leczenie nadczynności tarczycy zazwyczaj polega na przyjmowaniu leków, które hamują wytwarzanie hormonów tarczycy. Można także operacyjnie usunąć część gruczołu, w celu zmniejszenia wytwarzania hormonów.
Choroba Hashimoto jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, która powoduje, że organizm produkuje przeciwciała, które atakują tarczycę. Objawy choroby Hashimoto obejmują senność, zmęczenie, osłabienie, przybranie na wadze, suchość skóry i włosów, zaburzenia cyklu miesiączkowego, obrzęki twarzy i obrzęki stóp. Leczenie choroby Hashimoto zazwyczaj polega na przyjmowaniu leków, które hamują wytwarzanie przeciwciał, a także na przyjmowaniu syntetycznych hormonów tarczycy, aby uzupełnić brakujące hormony tarczycy.
Niedoczynność tarczycy polega na obniżonej aktywności tego gruczołu, co skutkuje niedoborem wydzielanych przez nią hormonów. Jest to jedna z najczęstszych chorób endokrynologicznych i dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn w różnym wieku. Może być spowodowana wieloma czynnikami, w tym zaburzeniami autoimmunologicznymi, chorobami zakaźnymi, niedoborem jodu, urazami, a nawet leczeniem innych chorób.
Diagnostyka niedoczynności tarczycy obejmuje badanie krwi w celu określenia poziomu hormonów. Lekarz może również zalecić USG, aby wykluczyć inne choroby. Leczenie obejmuje przyjmowanie leków zawierających syntetyczne hormony tarczycy, takich jak lewotyroksyna. Lek ten ma na celu uzupełnienie niedoboru hormonów.
Aby zapobiec niedoczynności tarczycy, należy prowadzić zdrowy tryb życia, obejmujący odpowiednie odżywianie i regularne ćwiczenia. Ponadto ważne jest, aby regularnie wykonywać badania krwi i monitorować poziom hormonów tarczycy.
Objawy charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy to:
Jeśli Twoja tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów tarczycy, cierpisz na jej nadczynność. To również jedna z najczęstszych chorób endokrynologicznych. Za jedną z jej głównych przyczyn uważa się chorobę Gravesa-Basedowa. To autoimmunologiczna choroba tarczycy, w której układ odpornościowy atakuje tarczycę, w konsekwencji doprowadzając do wydzielania przez nią nadmiernej ilości hormonów. Inne przyczyny nadczynności tarczycy obejmują guzy tarczycy, nadmierną suplementację jodem lub leki, które zwiększają produkcję hormonów tarczycy.
Leczenie w tym przypadku zależy od przyczyny. W przypadku choroby Gravesa-Basedowa może obejmować leki przeciwzapalne, immunosupresyjne, radioaktywny jod lub chirurgię. W przypadku guzów tarczycy leczenie może obejmować chirurgię, radioterapię lub leki. Jeśli problemem jest nadmierna suplementacja jodu lub leków zwiększających produkcję hormonów tarczycy, leczenie ogranicza się do odstawienia leków lub zmniejszenia dawki jodu.
Aby zapobiec nadczynności tarczycy, ważne jest, aby regularnie wykonywać badania krwi, aby monitorować poziom hormonów tarczycy. Jeśli poziom hormonów tarczycy jest zbyt wysoki, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i odpowiedniego leczenia.
Objawy charakterystyczne dla nadczynności tarczycy to:
Odpowiednia dieta ma ogromny wpływ na zaburzenia pracy tarczycy. Zdrowe odżywianie może pomóc w zapobieganiu i leczeniu zarówno niedoczynności, nadczynności jak i innych chorób tarczycy.
Jednym z najważniejszych czynników, które należy wziąć pod uwagę przy planowaniu diety dla osób z zaburzeniami tarczycy, jest zapewnienie odpowiedniej podaży jodu w diecie. Jod jest niezbędny do wytwarzania hormonów tarczycy, a jego niedobór może prowadzić do niedoczynności. W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu jodu w diecie zaleca się używanie soli jodowanej. Poza tym świetnie sprawdzają się produkty naturalnie bogate w ten pierwiastek, jak np. ryby morskie, owoce morza, jaja i produkty mleczne.
Z kolei osoby z nadczynnością powinny takich produktów unikać. Poza tym kluczową rolę w ich diecie odgrywa błonnik. Duże spożycie produktów bogatych w błonnik, może zmniejszyć wchłanianie hormonów tarczycy. Należy również unikać produktów bogatych w glukozę i fruktozę i tłuszcze nasycone, które mogą zakłócać wchłanianie tyroksyny. Zaleca się również spożywanie dużych ilości warzyw i owoców, które są bogate w witaminy i minerały.
Ogólnie rzecz biorąc, zdrowa dieta obejmująca duże ilości warzyw, owoców, produktów zawierających jod, a także unikanie produktów bogatych w błonnik, glukozę, fruktozę i tłuszcze nasycone może pomóc w zarządzaniu zaburzeniami pracy tarczycy. Należy jednak skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem w celu ustalenia idealnego planu żywieniowego dla swojego stanu zdrowia.
To, co jesz, ma wpływ na Twoją gospodarkę hormonalną i jest szczególnie ważne, jeśli masz niedoczynność lub nadczynność tarczycy. Poszczególne produkty mogą wpływać pozytywnie lub negatywnie na Twój stan zdrowia. Poniżej znajdziesz przykładowe jadłospisy dla osób z chorobami tarczycy.
Jeśli chorujesz na niedoczynność tarczycy, Twoja dieta powinna być bogata w 3 pierwiastki: jod, selen i cynk. Wspomagają bowiem produkcję hormonów tarczycowych, z których niedoborem się zmagasz. W poniższej tabeli przedstawiam wszystkie produkty zalecane i niezalecane w niedoczynności tarczycy.
|
Grupa produktów |
Zalecane |
Niezalecane |
|
Produkty zbożowe |
pieczywo razowe i pełnoziarniste, kasza gryczana, jaglana i pęczak, ryż brązowy, makaron razowy, płatki zbożowe |
pieczywo pszenne, kasza manna i kuskus, biały ryż, jasny makaron, słodkie pieczywo (np. drożdżówki, pączki, rogaliki) |
|
Warzywa |
wszystkie, z wyjątkiem surowych kapustnych, gotowane warzywa kapustne w małych ilościach |
surowe warzywa kapustne: kapusta, kalafior, brokuł, brukselka, jarmuż, brukiew, rzepa |
|
Owoce |
wszystkie świeże i mrożone, małe ilości suszonych |
konserwy, owoce kandyzowane, dżemy, powidła, konfitury |
|
Orzechy, nasiona i nasiona roślin strączkowych |
orzechy włoskie, laskowe, nerkowca i brazylijskie, migdały, pestki dyni, nasiona słonecznika, sezam, siemię lniane, wszystkie nasiona strączkowe z wyjątkiem soi |
solone i karmelizowane orzechy ziemne i piniowe, soja |
|
Nabiał i jaja |
mleko do 2% tłuszczu, jogurt naturalny, kefir, maślanka, chudy twaróg, jaja |
pełnotłuste produkty mleczne: ser żółty, pleśniowy i topiony, śmietana, |
|
Mięso i jego przetwory |
chude mięso: wołowina, cielęcina, królik, chude wędliny (szynka, polędwica, drobiowe), wieprzowina (w ograniczonych ilościach), drób bez skóry |
tłuste mięso: wieprzowina, baranina, tłuste i podrobowe wędliny (pasztet, mortadela, salami), tłusty drób (kaczka, gęś), mięso peklowane, konserwy mięsne |
|
Ryby i ich przetwory |
ryby tłuste i chude, np.: łosoś, śledź, makrela, dorsz, pstrąg |
ryby wędzone, marynowane konserwy rybne |
|
Tłuszcze |
oleje roślinne, oliwa z oliwek, niewielkie ilości masła |
smalec, słonina, boczek, twarde margaryny, majonez |
|
Napoje |
woda, napary ziołowe, kawa, herbata czarna, soki z warzyw |
alkohol, napoje gazowane, słodzone lub energetyczne |
Głównym założeniem diety w nadczynności tarczycy jest zapobieganie nadmiernej utracie masy ciała. W związku z tym kaloryczność powinna być odpowiednio dobrana do utrzymania odpowiedniego BMI.
Jeśli cierpisz na nadczynność tarczycy, istotne jest również umiarkowane spożywanie jodu, ponieważ jego nadmiar dodatkowo sprzyja nasileniu objawów. Oprócz tego warto dbać o odpowiednią podaż wapnia, witaminy D, kwasów omega-3 oraz antyoksydantów – głównie witaminy E, C, beta-karotenu praz polifenoli. W przeciwieństwie do niedoczynności tarczycy, przy nadczynności pożądane w diecie są warzywa kapustne.
Dieta musi być zbilansowana i spełniać podstawowe wymagania zdrowej diety, dlatego wiele produktów pokrywa się z dietą w niedoczynności. Produkty zalecane i niezalecane w nadczynności tarczycy przedstawia poniższa tabela. Warto również wiedzieć, że przy nadczynności zaleca się spożywanie nawet 7 mniejszych posiłków dziennie.
|
Grupa produktów |
Zalecane |
Niezalecane |
|
Produkty zbożowe |
pieczywo razowe i pełnoziarniste, kasza gryczana, jaglana i pęczak, ryż brązowy, makaron razowy, płatki zbożowe |
pieczywo pszenne, kasza manna i kuskus, biały ryż, jasny makaron, słodkie pieczywo (np. drożdżówki, pączki, rogaliki) |
|
Warzywa |
wszystkie, z wyjątkiem bogatych w jod, szczególnie warzywa kapustne i zielonolistne |
bogate w jod, np.: algi morskie, wodorosty |
|
Owoce |
wszystkie świeże i mrożone, małe ilości suszonych |
konserwy, owoce kandyzowane, dżemy, powidła, konfitury |
|
Orzechy, nasiona i nasiona roślin strączkowych |
orzechy włoskie, laskowe, nerkowca i brazylijskie, migdały, pestki dyni, nasiona słonecznika, sezam, siemię lniane, wszystkie nasiona strączkowe |
produkty solone i wysoko przetworzone, jak np. słodycze |
|
Nabiał i jaja |
Wszystkie produkty mleczne, pełnotłuste w umiarkowanych ilościach, jaja |
Produkty wysoko przetworzone |
|
Mięso i jego przetwory |
chude mięso: wołowina, cielęcina, królik, chude wędliny (szynka, polędwica, drobiowe), wieprzowina (w ograniczonych ilościach), drób bez skóry |
tłuste mięso: wieprzowina, baranina, tłuste i podrobowe wędliny (pasztet, mortadela, salami), tłusty drób (kaczka, gęś), mięso peklowane, konserwy mięsne |
|
Ryby i ich przetwory |
śledzie, szprotki, pozostałe ryby maksymalnie 2-3 razy w tygodniu |
przetwory rybne oraz wszystkie ryby częściej niż 3 razy w tygodniu |
|
Tłuszcze |
masło orzechowe, oleje roślinne, |
smalec, słonina, boczek, twarde margaryny |
|
Napoje |
woda, napary ziołowe, herbaty owocowe, kawa, soki warzywne i owocowe |
mocna kawa i herbata, napoje energetyczne |
Prawidłowa praca tarczycy jest kluczowa dla Twojego zdrowia. Niestety choroby tego gruczołu dotykają milionów ludzi na całym świecie i dotyczą przede wszystkim kobiet. Nie oznacza to oczywiście, że mężczyźni w ogóle nie borykają się z takimi problemami.
Różnica między niedoczynnością i nadczynnością tarczycy jest bardzo intuicyjna. W pierwszym przypadku gruczoł wydziela zbyt mało hormonów, natomiast w drugim – zbyt dużo. Na pracę tarczycy można wpływać farmakologicznie, ale równie ważna jest odpowiednia dieta. Pierwiastkiem niezbędnym do produkcji hormonów tarczycy jest jod.
Zalecane diety przy niedoczynności i nadczynności tarczycy znacznie się od siebie różnią. Zaplanowanie odpowiedniej diety wymaga podejścia indywidualnego i konsultacji z lekarzem lub dietetykiem. Jeśli osobiście dotyczy Cię taki problem umów się do nas na darmową konsultację dietetyczną. Razem znajdziemy idealne rozwiązanie właśnie dla Ciebie!
Autor poleca również |
