Problemy z masą ciała często spowodowane są czymś więcej, niż zła dieta. Mogą za to odpowiadać różne jednostki chorobowe. Wiele osób choruje przez długi czas przed postawieniem diagnozy. Ta natomiast zdarza się przypadkiem, przy okazji badań pod innym kątem. Warto zdawać sobie sprawę z potencjalnych czynników wpływających na nasze zdrowie. Dzisiaj opowiem o chorobie, na którą cierpi wiele kobiet, niekoniecznie zdając sobie z tego sprawę. Mowa tutaj o zespole policystycznych jajników. Tutaj dowiecie się, jakie są jego objawy. Opowiem Wam również, jak można z nim walczyć przy pomocy odpowiedniej diety i stylu życia.
Zespół policystycznych jajników (Polycystic Ovary Syndrome, PCOS) to zaburzenie gospodarki hormonalnej w organizmie. Objawy wynikają z nadmiernej produkcji androgenów. Jak pewnie wiecie, są to hormony odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego. Występują w dużych ilościach u mężczyzn. Są jednak niezbędne także dla prawidłowego funkcjonowania kobiecego organizmu. Potrzeba do tego ich niewielkiej ilości. Jeśli ich poziom rośnie, mamy do czynienia z zaburzeniem, które może prowadzić do PCOS.
W przypadku kobiet cierpiących na PCOS, komórki jajowe nie dojrzewają prawidłowo. Nie są uwalniane do światła jajowodu w trakcie owulacji. Otaczające jajnik pęcherzyki jajnikowe obumierają, a w ich miejsce powstają torbiele. Są to swego rodzaju guzki, których nie należy mylić z nowotworem. Najczęściej zanikają samoistnie, bez konieczności leczenia. A skoro komórki jajowe nie dojrzewają, kobiety cierpiące na tę chorobę nie mogą zajść w ciąże. Właśnie dlatego PCOS jest najczęściej diagnozowany, kiedy szukamy przyczyny problemów z zajściem w ciążę.
Objawy PCOS są niejednorodne – to znaczy, że u poszczególnych pacjentek mogą się różnić. Jakość życia cierpiących na to zaburzenie kobiet może pogorszyć się z powodu dotkliwości objawów. Ich charakter znacząco wpływa na dobrostan psychiczny i pewność siebie. Niejednolity obraz choroby zależy od tego, z jak dużymi zaburzeniami w gospodarce hormonalnej mamy do czynienia. Najwięcej kobiet dowiaduje się o swojej chorobie podczas wizyty u lekarza z powodu nieregularnych miesiączek lub całkowitego braku cykli owulacyjnych. Kolejnym częstym objawem zespołu policystycznych jajników, wynikającym z braku owulacji są problemy z zajściem w ciążę. Niekiedy PCOS prowadzi do przedłużającego się zespołu napięcia miesiączkowego. Jego objawy to niepokój, wahania nastroju, drażliwość. Przykre objawy oraz zachwianie równowagi hormonalnej mogę prowadzić nawet do depresji.
Nadmiar androgenów może się również objawiać rozwojem męskich cech. Dotyczy to na przykład owłosieniem oraz cech sylwetki charakterystycznej dla mężczyzn. Czasem występuje także łysienie typu męskiego. U pacjentek dotkniętych PCOS objawy choroby obejmują również zmiany skórne. Wśród nich charakterystyczny jest trądzik, przetłuszczająca się skóra, łojotok i rogowacenie ciemne. To ostatnie polega na pojawianiu się ciemnych plamek na skórze.
Zespołowi policystycznych jajników często towarzyszy nadwaga lub otyłość. Tkanka tłuszczowa gromadzi się zwykle w dolnych partiach brzucha. U wielu kobiet PCOS objawia się nadmiarem insuliny oraz insulinoopornością. Te zaburzenia z czasem prowadzą do rozwoju cukrzycy typu 2. Więcej na ten temat pisałem przy okazji słodyczy. Kobiet z zespołem policystycznych jajników częściej dotykają inne zaburzenia. Są to np. dyslipidemia, nadkrzepliwość, nadciśnienie tętnicze, czy też nietolerancja glukozy. Część kobiet zgłasza również chroniczne bóle miednicy.
Leczenie zespołu policystycznych jajników w pierwszej kolejności ma na celu złagodzenie istniejących objawów. Jednak głównym założeniem terapii jest zapobieganie długofalowym konsekwencjom choroby. W celu rozpoczęcia leczenia konieczna jest konsultacja z lekarzem. Na podstawie badania stężenia hormonów może on zlecić przyjmowanie leków. Farmakoterapia skupia się na łagodzeniu najpoważniejszych objawów. Należą do nich przede wszystkim zaburzenia cyklu owulacyjnego. W tym celu lekarz często zleca stosowanie clomifrenu. Warto też skupić się na insulinooporności i problemach skórnych. Tą pierwszą często leczy się przy pomocy metmorfiny. Z kolei problemy skórne łagodzi np. cytoprenon. Nie jestem jednak w tej kwestii ekspertem, więc pozostawiam ją specjalistom. Jak w takim razie mogę Wam pomóc?
Jak już wiecie, PCOS często towarzyszy nadwaga lub otyłość. To choroby, z którymi pomagam walczyć swoim klientom na co dzień. Warunkiem skutecznej terapii choroby jest zadbanie o zmianę stylu życia i wdrożenie odpowiedniej diety. Hipokrates, nazywany ojcem medycyny mawiał "Twoje pożywienie powinno być lekarstwem, a Twoje lekarstwo powinno pożywieniem". Sentencja ta ma swoje odzwierciedlenie także w przypadku leczenia PCOS. Przygotowanie właściwego jadłospisu może znacznie poprawić komfort życia i efekty terapii.
Dietetyczna terapia zespołu policystycznych jajników ma na celu kontrolę masy ciała. Ważne jest, aby kontrolować gospodarkę węglowodanową oraz profil lipidowy. W tym celu należy wykonać badania, które pozwolą określić, czy wymagana jest redukcja masy ciała. Jednocześnie umożliwią diagnozę insulinooporności. Dzięki nim dowiecie się, jak duże jest ryzyko zachorowania na cukrzycę oraz zespół metaboliczny. Warto wspomnieć, że troska o odpowiednie parametry metaboliczne jest ważna dla każdej kobiety planującej ciążę. Nie tylko dla tych cierpiących na jakieś zaburzenia.
Leczenie PCOS zaczyna się od zmiany stylu odżywiania. Utrzymanie równowagi hormonalnej wynika z wielu złożonych procesów. Działają one dzięki obecności w diecie ważnych substancji odżywczych. By zadbać o sprawność naszego organizmu, zaleca się spożywanie konkretnych produktów bogatych w owe składniki. Poniżej wymienię kilka przykładów.
Jeśli PCOS współwystępuje z nadwagą, należy zastosować dietę redukcyjną. Powinien to być pierwszy krok Waszej terapii. Oznacza to zmniejszenie podaży kalorii do poziomu, dzięki któremu organizm stopniowo pozbędzie się nadmiaru tkanki tłuszczowej. Innymi słowy - należy wprowadzić deficyt kaloryczny. Dowiedziono, że zmniejszenie masy ciała u kobiet z PCOS wpływa nie tylko na obniżenie stężenia androgenów. Pozytywny efekt dotyczy funkcjonowania całego układu hormonalnego. Redukcja masy ciała u pacjentek z zespołem policystycznych jajników jest czynnikiem pozwalającym uregulować cykl menstruacyjny. Poza deficytem kalorycznym dieta w PCOS musi spełniać kilka istotnych warunków.
PCOS wiąże się z zaburzeniami gospodarki tłuszczowej. Właśnie dlatego dieta powinna być w nie uboga. Dotyczy to przede wszystkim nasyconych kwasów tłuszczowych. Szczególnie powinnyście unikać cholesterolu. Z kolei nienasycone kwasy tłuszczowe nie powinny być Waszym wrogiem. Nadal toczy się debata, czy kwasy tłuszczowe z grupy omega wpływają pozytywnie na leczenie PCOS. Na razie mogę Was tylko zapewnić, że nie wykazano ich negatywnego działania. Udowodnienie ich pozytywnego wpływu wymaga dalszych badań.
Ideks glikemiczny (IG) określa, jak silny wyrzut insuliny następuje po spożyciu pokarmu. Można go określić dla dowolnego produktu. Silne i częste wyrzuty insuliny mogą zmniejszać wrażliwość organizmu na jej działanie. Taki mechanizm prowadzi właśnie do insulinooporności. Wysokim IG charakteryzują się węglowodany zawierające cukry proste. Obecne są na przykład w słodyczach i owocach. Zdecydowanie lepszym wyborem, zarówno dla kobiet z PCOS, jak i każdej innej osoby będą węglowodany złożone. Znajdziecie je m.in. W pełnoziarnistych produktach zbożowych i kaszach. Udowodniono, że dieta o niskim IG pozwala szybciej wyeliminować zaburzenia cykli owulacyjnych. Będzie to zatem cenne narzędzie do walki z PCOS.
Białko jest cennym składnikiem odżywczym dla kobiet odchudzających się. Ten makroskładnik przyspiesza metabolizm, co ułatwia odchudzanie. Ponadto zawartość wysokiej jakości białka w diecie wpływa na poprawę parametrów metabolicznych. Znakomitym wyborem jest zwiększenie udziału białka roślinnego w diecie kobiet z PCOS. Badania wykazały, że obecność nasion roślin strączkowych ma korzystny wpływ na parametry kardiometaboliczne.
Przede wszystkim ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad odchudzania. Aby skutecznie spalać tłuszcz, a jednocześnie wspierać terapię PCOS, warto zadbać o naturalny rytm dobowy. Jak pewnie wiecie, hormony są wydzielane w rytmie dobowym. Dobrym przykładem jest testosteron, któremu poświęciłem osobny artykuł. To właśnie prawidłowe funkcjonowanie cykli hormonalnych jest istotne dla właściwego ich wydzielania. O czym powinniśmy pamiętać?
Śniadanie (477 kcal)
Kanapki z hummusem, szynką i pomidorem
Do popicia: łyżka stołowa kakao (10 g),
napój sojowy niesłodzony (200 ml).
Drugie śniadanie (356 kcal)
Jogurt z płatkami i borówkami
Do popicia herbata ziołowa.
Obiad (595 kcal)
Filet z indyka, z kaszą gryczaną i pieczarkami
Do popicia herbata ziołowa.
Podwieczorek (214 kcal)
Twaróg z płatkami i owocami
Kolacja (391 kcal)
Sałatka podawana z chlebem żytnim
Aby złagodzić objawy PCOS, często istotna jest redukcja masy ciała. Jadłospis powinien wówczas mieć umiarkowany deficyt kaloryczny. Wysoka zawartość białka w diecie jest korzystna, nawet jeśli celem jest zrzucenie kilogramów. Szczególnie pożądane jest białko roślinne. W jadłospisie powinny znaleźć się nasiona roślin strączkowych. Dobrym źródłem węglowodanów będą pełnoziarniste produkty zbożowe. Unikajcie słodyczy i wysokokalorycznych przekąsek. Dieta powinna być uboga w tłuszcz, a zwłaszcza tłuszcze nasycone.
Oprócz odpowiedniej diety, do walki z zaburzeniami gospodarki hormonalnej szczególnie ważne jest wsparcie lekarza. Poza tym warto skorzystać z usług dietetyka i trenera personalnego. Odpowiednie leki, dieta i aktywność fizyczna pozwolą złagodzić objawy choroby. Leczenie wdrożone w odpowiednim czasie zapobiega rozwinięciu się długofalowych konsekwencji i daje szansę na zajście w ciążę. Zawsze pamiętajcie, że nie ma nic ważniejszego od zdrowia. Nie czekajcie, aż będzie coraz gorzej i zacznijcie działać od razu!
Autor poleca również |
